Teatrşünaslıq Kafedrası

1944-cü ilin senytyabr ayında Azərbaycan Xalq Komissarları Soveti respublikada teatr təhsilinin vəziyyətini müzakirə edərək, Bakı Teatr Texnikomunun əsasında Azərbaycan Dövlət Teatr İnstitutunun yaradılması haqqında qərar qəbul etdi. Bu qərara əsasən, 1945-ci ilin iyun ayında İncəsənət İşləri İdarəsinə Bakıda Azərbaycan Dövlət Teatr İnstitutu yaradılması barəsində göstəriş verildi. İnstitutun fəaliyyət göstərməsi üçün əsasnamə təsdiq olundu. Əsasnaməyə əsasən, institutda aktyorluq, rejissorluq və teatrşünaslıq fakültələri yaradıldı. “Aktyor və rejissor sənəti” kafedrasına Rza Təhmasib, “Teatr tarixi” kafedrasına dosent A.Muradov, “Ədəbiyyat” kafedrasına isə filologiya elmləri doktoru, professor Əli Sultanlı müdir təyin olundular. 1945-ci ilin iyun ayında Teatr İnstitutuna teatrşünaslıq ixtisası üzrə ilk dəfə olaraq 10 nəfər tələbə qəbul olundu. Teatrşünaslıq kafedrasına ikinci dəfə qəbul 1948-ci ildə olmuşdur.

Ötən illər ərzində teatrşünaslıq ixtisasına yiyələnmiş onlarla mütəxəssis respublikanın müxtəlif elm-mədəniyyət ocaqlarında çalışır. Uzun müddət Azərbaycan EA Memarlıq və İncəsənət İnstitutunun müdiri vəzifəsində işləmiş İnqilab Kərimov, həmin İnstitutun elmi işçisi sənətşünaslıq namizədi Tamilla Yusifbəyli, yazıçı jurnalist Əli Səmədli, şair, dramaturq İsgəndər Coşqun, tanınmış teatrşünas Cabir Səfərov, dramaturq Qeybulla Rəsulov ali təhsillərini İncəsənət İnstitutunun bu şöbəsində almışlar. Yarandığı dövrdə Teatr tarixi adlanan Teatrşünaslıq kafedrasına A.Muradovdan sonra R.Hüseynov, M.Allahverdiyev, N.Təhməzov, T.Əfəndiyev, M.Əlizadə rəhbərlik etmişlər.

Ali təhsilin yenidən qurulması ilə əlaqədar kafedrada köklü dəyişikliklər aparılmışdır. 2007-ci ildən etibarən Universitetimizin teatrşünaslıq ixtisası ilk olaraq Boloniya təhsil sisteminə keçmişdir. Bununla əlaqədar kafedranın iş sistemi də yenilənib. Bu sistemə uyğun olaraq yeni proqramlar, metodiki tövsiyyələr, dərs vəsaitləri hazırlanıb. Kafedra tələbələrin nəzəri və praktiki biliklərini, professinal hazırlıqlarını yüksəltmək üçün rejissorluq kafedrası ilə birlikdə yaradıcılıq laboratoriyasını təşkil etmiş, vaxtaşırı teatr tamaşalarının geniş müzakirəsini keçirir. Burada teatrşünas tələbələrin həmin tamaşalar haqqında yazıları – resenziyaları oxunub müzakirə olunur, nəşrə təqdim olunur. Kafedranın müəllimləri çoxsaylı elmi əsərlərin, məqalələrin və metodiki göstəricilərin müəllifləridirlər. Kafedra müəllimləri hər yeni tədris ili başlanğıcında tədrisin və tələbərin inkişafı üçün yararlı elmi-tədqiqat işlərini kafedraya təhvil verirlər.

İlham Rəhimlinin “Dramaturgiya və teatr”, “Azərbaycan Milli teatrının poetikası”, “Azərbaycan teatr tarixi” kimi onlarla kitabı işıq üzü görüb. Məryəm Əlizadənin “Teatr: Seyr və sehr”, “Gülüşün sinonimi”, “Dördüncü ölçünün rəngləri” monoqrafiyalarının adlarını çəkmək olar. İsrafil İsrafilov “K.S.Stanislavkinin nəzəri və təcrübi irsi”, “Stanislavski və aktyor sənətinin qrammatikası”, Aydın Talıbzadə “Teatr tənqidi üzrə seminar kitabı”, “Şərq teatr tarixi”, Fəridə Cəlilova “Teatrşünaslığın müasir problemləri” kimi kitabları nəşr olunmuş və bu kitablar tədris zamanı istifadə olunan əsas vəsaitlərdəndirlər.

Kafedranın müəllimləri ölkəmizdə və xaricdə keçirilən teatr sənətinə həsr edilmiş simpoziumların fəal iştirakçılarıdırlar. Azərbcaycan teatr fikrini dövrü mətbuatda, radio və televiziyada fəal şəkildə təmsil edirlər.

Kafedra fəaliyyətə başladığı zamandan etibarən bir çox əsərlər tərcümə olunmuşdur. Hazırda kafedra müəllimləri tərəfindən demək olar, hər il əcnəbi dillərdən əsərlər və nəzəri mühazirələr tərcümə olunur. Bunlara son illərdə Fəridə Cəlilovanın tərcümə etdiyi “Dramın həyatı”(müəllif Erik Bentli), “Postdramatik teatr” (müəllif Hans-Tis Leman) kimi kitabları nümunə göstərə bilərik.

Hazırda kafedra müdiri (2015-ci ildən etibarən) sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, professor Aydın Talıbzadədir. Kafedra üzrə 4 professor; bunlardan biri məsləhətçi-professor; 2 dosent; 1 baş müəllim; 6 müəllim fəaliyyət göstərir. Kafedranın professor-müəllim heyəti 13 nəfərdən ibarətdir. Bunlardan 1 nəfər – tam ştat vahidi, 1 nəfər – 0,5 ştat vahidi, 8 nəfər – 0,5 ştat vahidi əvəzçi, 2 nəfər – saathesabı fəaliyyət göstərir.